Στον πόλεμο του 1877-1978, οι Ρώσοι φτάνουν έξω από την Κωνσταντινούπολη.
Η συνθήκη του Αγ. Στεφάνου, ιδρύει ένα μεγάλο Βουλγαρικό κράτος που περικλείει ολόκληρη σχεδόν τη Μακεδονία. Είναι το μέσο που θα δώσει στον Τσάρο την πολυπόθητη έξοδο στο Αιγαίο. Το σχέδιο όμως αποτυγχάνει. Στο συνέδριο του Βερολίνου, οι άλλες δυνάμεις αντιδρούν και η Μακεδονία παραμένει στους Τούρκους. Οι Βούλγαροι όμως, ζουν με το εφήμερο όνειρο του Αγ. Στεφάνου. Αρχίζει ο Ελληνο-Βουλγαρικός ανταγωνισμός για τη Μακεδονία. Στην ουσία, αρχίζει ο Μακεδονικός αγώνας.
Στην αρχή, η αντιπαράθεση γίνεται με ειρηνικά μέσα. Οι Βούλγαροι έχουν αποκτήσει τη δική τους εθνική εκκλησία. Την Εξαρχία. Μέσω αυτής, προσπαθούν να προσηλυτίσουν τους Μακεδόνες χωρικούς στη Βουλγαρική εθνική ιδέα.
Ο Ελληνισμός, αποκρίνεται με μία μεγαλειώδη εκπαιδευτική δραστηριότητα. Στο τέλος του 19ου αι. στη Μακεδονία λειτουργούν 180 μορφωτικά σωματεία, 1000 εκπαιδευτήρια με 1800 δασκάλους και καθηγητές, και πάνω από 70.000 μαθητές. Τα σχολεία στεγάζονται σε ιδιόκτητα κτήρια, αγορασμένα από τις ίδιες τις κοινότητες ή με δωρεές ομογενών τους. Μορφωτικοί σύλλογοι από την Κωνσταντινούπολη και την Αθήνα, καθώς και το Ελληνικό κράτος, σπεύδουν σε βοήθεια με την αποστολή εκπαιδευτικών, βιβλίων, σχολικών προγραμμάτων και οικονομικών μέσων. Ο κλήρος, με την καθοδήγηση του Οικουμενικού Πατριαρχείου, αγωνίζεται να αποτρέψει την εξάπλωση της Βουλγαρικής εξαρχείας στη Μακεδονία. Σε χωριά και πόλεις, οι κάτοικοι δίνουν σκληρό αγώνα για να προστατέψουν τα σχολεία και τις εκκλησίες τους, που ζητούν να τους αρπάξουν οι οπαδοί της εξαρχείας. Στη Μακεδονία, η εθνικότητα ταυτίζεται ολοένα και περισσότερο με την εκκλησιαστική επιλογή. Πατριαρχικός, σημαίνει Έλληνας. Εξαρχικός, σημαίνει Βούλγαρος. Όμως η προπαγάνδα και οι εκβιασμοί, δεν επαρκούν. Οι Βούλγαροι εκμεταλλεύονται την ήττα των Ελλήνων στον Ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897. Ένοπλα σώματα, εισβάλουν στη Μακεδονία, από τη Βουλγαρία. Οι ηγέτες του Ελληνισμού στα χωριά, παπάδες, δάσκαλοι, προεστοί, δολοφονούνται. Οι Τούρκοι αδυνατούν να επιβάλουν την τάξη. Ο Μακεδονικός αγώνας, θα εισέλθει στη 2η ένοπλη φάση του.
1903: Οι Βούλγαροι αισθάνονται τώρα ισχυροί. Την άνοιξη, προκαλούν δολιοφθορές μέσα στη Θεσσαλονίκη και στην ύπαιθρο. Τον Αύγουστο, κηρύσσουν ένοπλη εξέγερση. Ο Τουρκικός στρατός σε ανταπόδοση ισοπεδώνει τα πάντα. Μαζί με τους Βουλγάρους, πληρώνουν και οι Έλληνες. Περπολούνται οι ανθηρές κοινότητες Κρούσοβο, Νυμφαίο, Κλεισούρα και εκατοντάδες Έλληνες ρίχνονται στις φυλακές.
Παρόλα αυτά, αρχίζουν να αναφαίνονται τα πρώτα ελπιδοφόρα σημάδια. Ο πατριάρχης Ιωακείμ ο 3ος, στέλνει στις Μακεδονικές μητροπόλεις νέους τολμηρούς ιεράρχες. Το Χρυσόστομο στη Δράμα, το Γρηγόριο στη Στρόμνιτσα, το Γερμανό Καραβαγγέλη στην Καστοριά.
Γράφει στα απομνημονεύματά του ο Καραβαγγέλης: Όταν έφτασα στην Καστοριά, βρήκα τον κόσμο σε άθλια κατάσταση. Οι Τούρκοι, από μίσος για την Ελλάδα, υποστήριζαν τις Εξαρχικές αξιώσεις. Οι βλέψεις των Βουλγάρων, έφταναν ως τον Αλιάκμονα. Η επίσημη Ελλάδα όμως, κωφεύει στις εκκλήσεις του για βοήθεια και ο Καραβαγγέλης αποφασίζει να δράσει μόνος του. Με δική του ενθάρρυνση, βγαίνουν στο βουνό οι πρώτες ντόπιες ένοπλες ομάδες. Του Κότα, του Παύλου Κύρου και του Βαγγέλη από τις περιφέρειες της Φλώρινας και Καστοριάς. Και ο ίδιος ο Μητροπολίτης, πεζός ή καβάλα, στο άλογο, αρχίζει τις περιοδίες στα τρομοκρατημένα χωριά. Ανοίγει τις σφραγισμένες εκκλησίες, λειτουργεί με την πειθώ των λόγων ή και των όπλων και αναπτερώνει το ηθικό του λαού.
Από το προξενείο του Μοναστηρίου, ο νεαρός διπλωμάτης Ίων Δραγούμης, βοηθά τις ντόπιες δυνάμεις να συστήσουν μυστικές επιτροπές άμυνας, στις πόλεις και στα χωριά και στέλνει εκκλήσεις στην Αθήνα, να κινηθεί πριν να είναι αργά. Στην Ελληνική πρωτεύουσα, έχουν αρχίσει να δραστηριοποιούνται ιδιώτες πολιτικοί, όπως ο Στέφανος Δραγούμης που προτρέπει «πρέπει να σπεύσομε να βοηθήσομε τη Μακεδονία. Οι αδελφοί μας κινδυνεύουν. Ίσως αύριο να είναι πολύ αργά. Αξιωματικοί και άνθρωποι του πνεύματος, με πρόεδρο το Δημήτριο Καλαποθάκη, εκδότη της εφημερίδας ΕΜΠΡΟΣ, οργανώνουν το Μακεδονικό κομιτάτο. Από την Κρήτη, οι πρώτοι εμπειροπόλεμοι Κρητικοί εθελοντές, φεύγουν για να ενισχύσουν τα σώματα των εντοπίων στη Δυτική Μακεδονία. Ο Καούδης, ο Βρανάς, ο Δικόνιμος Μακρής, κ.α. Και επιτέλους! Η κυβέρνηση Θεοτόκη, παίρνει την απόφαση να ενισχύσει τον αγώνα. Στη Θεσσαλονίκη, τοποθετείται γενικός πρόξενος ο Λάμπρος Κορομηλάς με ευρύτατες αρμοδιότητες για την επιτόπια διεξαγωγή του αγώνα. Τον βοηθούν νέοι Αξιωματικοί, μεταμφιεσμένοι σε υπαλλήλους του προξενείου και στην ύπαιθρο σε εμπόρους, δασκάλους, ακόμη και σε καλόγερους. Το κτήριο του προξενείου Θεσσαλονίκης, που σήμερα στεγάζει το μουσείο του Μακεδονικού αγώνα, γίνεται επιτελικό κέντρο του αγώνα, στην Κεντρική Μακεδονία.
Αύγουστος 1904: 35 άνδρες, περνούν μέσα στη νύχτα τα σύνορα της Μακεδονίας. Επικεφαλής τους, βρίσκεται ο Ανθυπολοχαγός Παύλος Μελάς, που είχε οριστεί από το Μακεδονικό κομιτάτο, γενικός αρχηγός Δυτικής Μακεδονίας. Πιστό σύντροφό του, έχει το Φλωρινιώτη Λάκη Πίρζα. Οι συνθήκες ήταν τραχιές. Οι Τούρκοι ήταν σε επιφυλακή. Τα Βουλγαρικά σώματα καιροφυλακτούσαν. Ο Μελάς ρίχνει το βάρος στο ψυχολογικό και οργανωτικό τομέα. Μιλάει σε προύχοντες και σε χωρικούς για να τους εμψυχώσει. Αδέρφια μας, ήρθαμε να σας βοηθήσουμε. Φέραμε μαζί μόνο αγάπη, πατριωτισμό και παλικαριά. Με αυτά και με τα όπλα που σας φέραμε, θα σας βοηθήσουμε να υπερασπιστείτε τον εαυτό σας. Οργανώνει δίκτυα πληροφοριών και εφοδιασμού των σωμάτων καθώς και τοπικές πολιτοφυλακές.
Στάτιστα 13 Οκτωβρίου 1904. Τουρκικό απόσπασμα, ερευνά τα σπίτια. Ο Μελάς και το σώμα του, έχουν τα πρώτα θύματα. Αρχίζει το τουφεκίδι. Είχε νυχτώσει όταν χτυπήθηκε ο Μελάς. Λαβωμένος, έβγαλε το σταυρό του και τον έδωσε στον Πίρζα. «Το σταυρό, να το δώσεις στη γυναίκα μου. Και το τουφέκι, όπως σου είπα, του Μίκη του υιού μου. Και να τους πεις, ότι το καθήκον μου έκανα». Δεν ήταν ο πρώτος νεκρός του αγώνα. Ούτε ο τελευταίος. Μα ο θάνατός του συντάραξε τη Μακεδονία και συγκλόνισε την Αθήνα. Το τραγούδι του, έμεινε στα χείλη όλων. Και η υπόθεση της Μακεδονίας, με μιας πήρε διαστάσεις πανελλήνιας εξόρμησης. Η Μακεδονική ύπαιθρος, οργανώνεται για πρώτη φορά συστηματικά. Στα χωριά, κτίζονται κρυψώνες και ανοίγονται παραπόρτια για να κρύβονται και να φυγαδεύονται τα σώματα. Τα μοναστήρια γίνονται κέντρα ανεφοδιασμού. Τα σπίτια των γιατρών, μετατρέπονται σε όρμους σωτηρίας των τραυματιών. Νέα σώματα καταφθάνουν ολοένα από την ελεύθερη Ελλάδα και την Κρήτη. Έρχονται από ξηρά και θάλασσα να σμίξουν με τους Μακεδόνες ΑΝΤΑΡΤΕΣ για τον κοινό αγώνα. Γενναίοι καπεταναίοι, θα γίνουν η ελπίδα του καταδυναστευόμενου λαού. Τα πολεμικά τους ψευδώνυμα, σε λίγο θα γίνουν τραγούδι και αργότερα θρύλος. Καπετάν Βάρδας, καπετάν Ακρίτας, καπετάν Μπούας, καπετάν Κόρακας, καπετάν Νικηφόρος, καπετάν Φούφας, καπετάν Ρούβας κ.α. Μαζί τους, οι ντόπιοι οπλαρχηγοί. Καπετάν Γκόνος, καπετάν Δανίπης, καπετάν Μητρούσης, καπετάν Ραχοβίτης, καπετάν Φαρμάκης, καπετάν Τσίτσιος και δεκάδες άλλοι. Στα «Μυστικά του Βάλτου», νερομάνες, ριχαδιές, λασπουριά, ήχοι περίεργοι, κουνούπια, επιδημίες, υγρασία που τρυπάει τα κόκαλα. Η λίμνη των Γιαννιτσών. Ένας εκτεταμένος βάλτος που σχηματιζόταν από τα νερά του Λουδία, της Έδεσσας και της Νάουσας. Ο ντόπιος οπλαρχηγός, καπετάν Γκόνος από τα Γιαννιτσά, με το Γκρέκο από τη Στρόμνιτσα, οδηγούν με τις βάρκες τους, τα πρώτα Ελληνικά σώματα που μπαίνουν στο βάλτο. Ένας αθόρυβος αλλά ανελέητος αγώνας στο νερό και στη ξηρά, αρχίζει. Από την Αθήνα, φθάνει ο Ανθυποπλοίαρχος Δεμέστοιχας, ο καπετάν Νικηφόρος για να διευθύνει τις επιχειρήσεις.
Φθινόπωρο 1906 φθάνει στο Βάλτο ο Ανθυπολοχαγός Τέλος Αγαπηνός. Ο καπετάν Άγρας. Με θαρραλέες εξορμήσεις, καταλαμβάνει οχυρωμένες Βουλγαρικές καλύβες. Σε μία συμπλοκή πληγώνεται βαριά και τον πηγαίνουν στη Νάουσα. Εκεί σκέπτεται «αυτός ο αγώνας δεν ωφελεί κανέναν. Πρέπει να σταματήσει. Θα μιλήσω στους αρχηγούς των Βουλγάρων. Βλέπει ότι η αλληλοσφαγή των Χριστιανών εξυπηρετεί μόνο τους Τούρκους. Ζητά να επικοινωνήσει με τους αρχηγούς των Βουλγάρων για να μπει τέλος στον αδελφοκτόνο πόλεμο. Μα του στήνουν ενέδρα και τον πιάνουν. Από χωριό σε χωριό τον διαπομπεύουν, τον κρεμούν έξω από το Βλάδοβο της Έδεσσας. Το χωριό που σήμερα φέρει το όνομά του. Ο Ελληνισμός σφιχτοδεμένος, αντιμετωπίζει με επιτυχία τα απατηλά συνθήματα όπως: Αυτόνομη Μακεδονία ή η Μακεδονία στους Μακεδόνες. Όλοι γνωρίζουν ότι πίσω από αυτά, ελοχεύει προσάρτηση της Μακεδονίας από τη Βουλγαρία, ακριβώς όπως έγινε με την Ανατολική Ρωμυλία στα 1885. Αλλά ο Μακεδονικός Αγώνας, δεν είναι μια ένοπλη σύρραξη για κατάκτηση εδαφών. Στοχεύει κυρίως στο φρόνημα του λαού. Γι αυτό και η κινητοποίηση είναι μαζική. Αγρότες και άνθρωποι των πόλεων, επιστήμονες, τεχνίτες, έμποροι, σιδηροδρομικοί, νομάδες Σαρακατσάνοι και Βλάχοι, μαθητές, ένας ολόκληρος λαός, ξεπετιέται ενωμένος για τη σωτηρία της πατρίδας. Τεράστια η συμβολή των γυναικών. Στην πρώτη γραμμή οι δασκάλες με το βιβλίο στο χέρι και το πιστόλι στην τσάντα. Γι αυτό, αυτές και οι άνδρες συνάδελφοί τους, υπήρξαν οι πρώτοι στις λίστες των προγραφών, των Βουλγαρικών κομιτάτων. Γυναίκες και νέα κορίτσια, στελεχώνουν τα πολιτιστικά και κοινωνικά σωματεία. Ο αγώνας μεταφέρεται στις πόλεις. Ο ανθυπολοχαγός Σουλιώτης Νικολαΐδης, μεταμφιεσμένος σε έμπορο, οργανώνει τη μυστική οργάνωση της Θεσσαλονίκης. Από τους πρώτους που μυούνται, είναι τραπεζίτες, γιατροί, υπάλληλοι, έμποροι, κληρικοί, φαρμακοποιοί, ένας τυπογράφος, ένας ζαχαροπλάστης. Οργανώνεται δίκτυο πληροφοριών, δολιοφθορών, εκτελέσεων, οικονομικό μποϊκοτάζ, καθώς και λαϊκές κινητοποιήσεις. Στόχος, να εκδιωχθούν από την πόλη οι Βούλγαροι που τα τελευταία χρόνια, βάση σχεδίου, είχαν αρχίσει να εγκαθίστανται εκεί.
Το 1908, από τις φρουρές της Μακεδονίας, Τούρκοι Αξιωματικοί, δίνουν το σύνθημα της εξέγερσης κατά του Σουλτανικού απολυταρχικού καθεστώτος. Το σύνταγμα των νεοτούρκων, διακηρύσσει την ισονομία και την ισοπολιτεία όλων των εθνοτήτων και προσφέρει γενική αμνηστία. Τα ένοπλα σώματα κατεβαίνουν στις πόλεις. Ο λαός πανηγυρίζει. Υποδέχεται με λουλούδια τους αντάρτες που παρελαύνουν στις πόλεις. Όλοι ελπίζουν σε καλύτερες μέρες. Αλλά οι ελπίδες τους, προδίδονται. Πολλοί Μακεδονομάχοι, μετά την επιστροφή τους στα χωριά δολοφονούνται. Οι νεότουρκοι, αντί ισοπολιτείας, ακολουθούν στεγνή εθνικιστική πολιτική. Αυτή η στάση των νεοτούρκων, προκαλεί τελικά τη συνένωση των Βαλκανικών λαών.
Το 1912, Έλληνες, Βούλγαροι, Σέρβοι, Μαυροβούνιοι, συνασπίζονται για να εκδιώξουν τελικά τους Τούρκους από τη Μακεδονία, την Ήπειρο και τη Θράκη. Στον πόλεμο αυτό, οι Μακεδονομάχοι, οργανωμένοι σε σώματα προσκόπων, μπαίνουν βαθιά στη γνώριμή τους Μακεδονική γη, ανοίγοντας το δρόμο στο νικηφόρο Ελληνικό στρατό. Με τους Βαλκανικούς πολέμους 1912-1913, η Μακεδονία απελευθερώθηκε. Τις βόρειες επαρχίες, πήρε η Βουλγαρία και η Σερβία. Τις νότιες και κεντρικές, η Ελλάδα. Κατά τον 4χρονο ένοπλο Μακεδονικό αγώνα, χύθηκε πολύ αίμα. Μαρτύρησαν πολλοί. (δηλ. σκοτώθηκαν οι καλοί και έμειναν ζωντανοί όλοι οι άχρηστοι; έτσι μάλλον εξηγείται το σημερινό χάλι της Ελλάδας). Μίση δημιουργήθηκαν. Όμως ο ένοπλος Μακεδονικός αγώνας δεν πήγε χαμένος (κι ας πιστεύει ό,τι θέλει ο Καπετάν Άγρας). Χωρίς τον τετράχρονο ένοπλο Μακεδονικό αγώνα, η απελευθέρωση της Μακεδονίας θα ήταν ανεύφικτη.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου